  Wróć do strony głównej...
Pracownie garncarskie
W Rabce-Zdroju działają dwa tradycyjne warsztaty garncarskie, jedyne na terenie Małopolski. Są chętnie odwiedzane przez turystów, którzy na miejscu mogą przypatrywać się, jak na specjalnym kole glinianym bryłom nadaje się kształty mis, talerzy, dzbanków, kubków, kufli, dzwonków, a potem wypala w piecu i zdobi.
Garncarzy przy pracy można podglądać po wcześniejszym umówieniu się przez telefon.
Warsztat Adama Kościelniaka znajduje się przy ul. Podhalańskiej 9 (tel. 018-26-79-762), a Edwarda Gacka przy ul. Garncarskiej 8 (tel. 510-862-366). MAPA
Pracownia przy ul. Garncarskiej jest zabytkiem pochodzącym z końca XIX w. i należy do rodziny Rączków w której tradycje zawodowe sięgały końca XVIII w. (sześć pokoleń) i wygasły wraz ze śmiercią Jana Rączki w 1966 r. Edward Gacek garncarnię wydzierżawił, wyremontował i uruchomił.
Kilka łyków historii
Ojciec Jana Rączki Tomasz (1859 – 1942) nadał swojej garncarni charakter miejsca kulturowego. Tu nie tylko lepiono, zdobiono, wypalano garnki. Warsztat stał się miejscem posiadów wielu mieszkańców Rabki oraz interesujących się wiejskim życiem turystów i wczasowiczów. Wieczorami dyskutowano w garncarni o polityce, opowiadano różne bajki, śpiewano miejscowe piosenki. Jednym z częstych gości w garncarni Tomasza Rączki był w I połowie lat 30 pisarz Jalu Kurek, który wykorzystał zasłyszane od starych rabczan historie w swej najsłynniejszej powieści „Grypa szaleje w Naprawie”.
Garncarstwo jest najstarszym zawodem rzemieślniczym występującym w Rabce i jej okolicach. Dzięki bogatym zasobom gliny pojawiło się na naszym terenie już na przełomie XVI i XVII wieku. Garncarze byli wówczas zrzeszeni w cechu garncarsko – kościelnym skupiającym również wytwórców świec. Pochodzący ze Słonego Rączkowie byli najbardziej znaną dynastią rabczańskich garncarzy. Dokumenty źródłowe potwierdzają fakt wykonywania tego zawodu przez Rączków przez sześć pokoleń, od przełomu XVIII i XIX w.
Pod koniec XIX w. na terenie Rabki, Słonego (stanowiącego odrębną wieś) i Skomielnej Białej istniało całe zagłębie garncarskie, a zawód garncarza wykonywały 34 osoby. Rabczańskie wyroby – talerze, dzbanki, misy, donice były najchętniej kupowane na całym Podhalu i konkurowały z wyrobami przywożonymi z Węgier (Słowacji). Miały charakterystyczną czerwoną lub brązową barwę i własny – palemkowy wzór zdobniczy.
W XX wieku rabczańskie garncarstwo zaczęło wygasać, w latach 30 było już tylko 4 garncarzy, ale tradycja nigdy całkowicie nie została przerwana. Tutejsze wyroby cieszyły się nawet uznaniem hitlerowskich okupantów, którzy rabczańskim garncarzom dostarczali występujący w Sudetach kaolin (biała glinka porcelanowa). Po wojnie produkcja naszych garncarzy zaczęła zawężać swój profil głównie do donic i pamiątkowych dzbanuszków. W latach 60 XX wieku podtrzymywała rabczańskie garncarstwo moda na „cepeliadę”, wyposażanie wnętrz mieszkań w blokach i pierwszych dacz w wyroby rustykalne (pochodzenia wiejskiego).
Jeszcze w latach 70 rabczańscy garncarze sprzedawali donice a zwłaszcza dzbanuszki w dziesiątkach tysięcy sztuk rocznie. Nabywali je w postaci wyrobów wypalanych (bez pokrycia emalią i zdobieniami) artyści plastycy z całej Polski, nawet z odległego o 750 km Pomorza Środkowego. Na miejscu nanosili własne wzory regionalne lub uniwersalne, mieszczańskie.
We wrześniu 2008 r. Edward Gacek brał udział w Festiwalu Tamizy w Londynie, gdzie ze swym kołem miał stanowić atrakcję stoiska Polskiej Organizacji Turystycznej, a okazał się absolutnym hitem całej imprezy, którą odwiedziło ok. 1 mln osób. Przez dwa dni od rana do wieczora tłumy gromadzące się przy jego kole garncarskim blokowały ruch pieszy i uliczny na nadrzecznym bulwarze.
Strony związane z tym tematem:
Wróć do strony głównej...
|
